MADDALEN SARIA

                                          

IRAUTZAREN ALDAKETA

Bazen behin Irautza izeneko mutil bat, oso lotsagabea zena, eta bromazale galanta ere. Bazuen biki bat, Eihar izenekoa eta bi arreba, Ezti eta Katta izenekoak. Normalean, bikiak itxuraz berdin-berdinak dira, Irautza eta Eihar bezala, baina hauek itxuraz bakarrik. Eihar, langilea, esku zabala, lasaia, jakintsua... zen, egia esateko, guraso guztiek izan nahi duten semea bezalakoa, eta Irautza, berriz, kontrakoa.

Eihar Ingalaterran zegoen ikasten eta Irautza, berriz, etxean bere gurasoekin.

Udako oporrak iritsi zirenean, Irautzaren bikia etxera bueltatu zen. Irautzak beti bezala segitzen zuen, lotsagabe hutsa eta bromazale galanta.

Eiharrek kanpamendu batera joango zela aipatu zion Irautzari, eta berak nahi bazuen ere, joateko esan zion. Irautzak eskaintza onartu zuen. Maletak egin zituzten eta ohera joan ziren biak, urrengo egunean goiz jaikitzeko. Irautzak ez zuen gogorik lo egiteko eta bideokontsolarekin jolasten gelditu zen.

Urrengo goizean, iratzargailuak jo zuenean, Eihar ziztu bizian esnatu zen, baina Irautzak oraindik ez zuen ezta begi bat ireki. Eiharrek bart zer egin zuen galdetu zion eta Irautzak, beti bezala, gezurra esan zuen.

Aitak tren geltokiraino eraman zituen, han agur esan eta kanpamendura abiatu ziren. Iritsi zirenean, denek ingelesez hitz egiten zutela konturatu zen Irautza eta hortik alde egitea zela hoberena esan zion bere bikiari. Eiharrek esan zion ez altxatzeko eserita zegoen tokitik eta ez zirela nahastu, hori baitzen kanpamendua. Irautza geldirik geratu zen, neska eder bat ikusi zuelako. Bere ondoan zegoen neska zen, bere izena galdetu zion Irautzak, baina neskak ez zuen ezta txintik ere esan, ingelesa baitzen.

Urrengo egunean, neska hura ikusi zuen berriz ere, eta ingelesez zerbait esaten saiatu zen. Eta zerbait esan zion bai, bainan ezta berak ere ez zekien zer esan zuen.

Eihar, Irautza neska eder hari zerbait esan nahian zegoela konturatu zenean, laguntza eskaini zion, eta Irautzak guztiz eskerroneko, baietz esan zion. Neskaren izena jakin zuen, Amy deitzen zen. Irautza eta Amy,lagunak egin ziren, Eiharren laguntzarekin.

Irautzak ingelesez mintzatzeko zailtasuna zuen, eta orduan, Eiharri ingelesa irakasteko eskatu zion. Eihar oso trebea zelako horretan, Ingalaterran ikasketak egiten zituelako.

Denbora zutenean, ikasteko erabiltzen zuten. Horrela pasatu zituzten kanpamenduko egun guztiak. Irautza asko saiatu zen eta zerbait ikasi zuen, beharrezkoa zena: Nola duzu izena? Non bizitzen zara?...

Etxera bueltatzeko garaia iritsi zen eta Irautzak, Amyrekin argazki bat egin zuen.

Tren geltokian zegoen familia osoa beraien zain eta etxera abiatu ziren guztiak.

Etxean, Kattak, ondo pasatu zuten galdetu zien bikiei, eta beraiek, irribarrez, baietz esan zuten. Irautzak, ingelesez zerbait bazekiela esan zuen denon aurrean, eta demostrazioa egin zuen. Ezti, Katta eta gurasoak oso harrituta, zoriondu egin zuten Irautza.

Noski, arraro samarra zelako eta, zergatik egin zuen hori galdetu zioten denek. Irautza oso pozik, kanpamenduan, neska eder bat ezagutu zuela esan zuen, eta denei erakutsi zien zein zen Amy.

Eztik, berarekin egiten zituela ikasketak esan zuen eta Irautzak, Ingalaterran egingo zituela ikasketak esan zuen argi eta garbi.

Udako oporrak amaitu zirenean, ingalesez bikain hitzegiten zuen Irautza, Eiharren laguntzarekin eta Ingalaterran ikasketak hasi zituen bere bikiarekin eta noski, Amyrekin.

Hortik aurrera, oso pozik bizi izan zen eta asko aldatu zen. Egia esateko, Eiharren antzekoa bihurtu zen. Orain bai zirela egiazko bikiak, ez bakarrik itxuraz.

Katamalo 64

Benjamin Franklin

                 
           BENJAMIN  FRANKLIN



  Benjamin Franklin en sus tiempos fue político, científico e inventor. Pero lo más   
  importante fue que era un padre fundador de los E.E.U.U.

  Nació en los Estados Unidos, jústamente en Boston, en el 17 de abril del 1.706. En 
  su familia, eran 17 hermanos, él era el decimoquinto. Su padre, se llamaba Josiah
  Franklin y su madre sin embargo, Abiah Folger. Su madre, fue la segunda esposa
  de su padre.

  Para continuar, os ofrecemos varias cosas que han ocurrido en su infancia. Sus 
  primeros estudios  se llevaron a cabo en la escuela South Gramma School hasta que 
  tenía 10 años. Más tarde, trabajó ayudando a su padre en una fábrica que hacían 
  jabones y velas.
  Después, tuvo otros oficios ( marinero, carpintero, albañil y tonero ).
  A los 12 años de edad, comenzó a trabajar como aprendiz en la fábrica de su her-
  mano. Por esas expresiones de su hermano escribió dos poemas, " The light 
  hause tragedia" y " A song of the marinel".

  Ese género lo dejó por las críticas de su padre. Cuando tenía 15 años, en el perió-
  dico New Egland Courant de su hermano, considerado el primer periódico inde-
  pendiente de la colonia Británica, escribió sus primeros artículos periodísticos, 
  en el tono crítico de esos tiempos.
  En el año 1.723, fue a vivir a Philadelphia, pero, al siguiente año, biajó a Inglaterra,
  para acabar su formación como impresor en la imprenta Palmer. Su afición en su 
  adolescencia, era la poesía.
 
  El 11 de octubre de 1.726 volvió a Philadelphia. Trabajó en Denham como señor de 
  administración. En 1.727, cuando se recuperó de una pleuritis, creó el Junto club,
  un grupo intelectual y al año siguiente, se hizo socio de la imprenta Meredith, la que  
  era su propia imprenta. En septiembre de 1.729 compró el periódico La Gaceta de 
  Pensilvania, que la publicó hasta el año 1.748. Además, fue el encargado de la emi-
  sión del papel moneda de la colonia Británica de America.
  En el año 1.730 se casó con Deborah Read y tuvieron tres hijos: William (1.731), 
  Francis (1.733) y Sarah (1.743). Benjamin en su edad adulta su afición era escribir en 
  el periódico y en 1.752 inventó el pararrayos.

  El último año de su vida, lo pasó en la cama, enfermo, de nuevo, con pleuritis. Pero 
  en ese tiempo, sus actibidades políticas no las dejó a un lado. Al final, por su enfer- 
  medad, falleció el 17 de abril de 1.790, con 84 años de edad. 

BENJAMIN  FRANKLINBenjamin Franklin politikaria, zientzialaria eta  asmatzailea izan zen bere garaian. Baina inportateena izan zen, A.E.B-etako aita sortzaileen bat izan zela.

                                  

-Estatu Batuetan jaio zen, zeazki Bostonen , 1.706-ko apirilaren 17an.

Bere familian, 17 anai ziren, bera 15.a zen. Aita  

Josiah Franklin zuen eta ama berriz, Abiah Folger. Bere ama, bere aitaren bigarren emaztea izan zen.-

-Jarraitzeko, bere haurtzaroan gertatutako gauza batzuk eskainiko dizkizuegu. Bere lehenengo ikasketak South Gramma School-en egin zituen 10 urte arte. Geroago, bere aita laguntzen lan egin zuen xaboiak eta kandelak egiten zituzten fabrika batean.

Ondoren, beste ofizio batzuk izan zituen ( marinela, arotza, igeltseroa eta tonerua).-

12 urteetara, ikastuna bezala lan egiten hasi zen bere anaiaren inprentan. Bere anaiaren adierazpen haietatik idatzi zituen bi olerki, “The light house tragedia” eta “A song of the marinel” , apresatu zenean Edwar Teach piratagatik. Barbanegra bezala ere ezagutua.

Bere aitaren kritikagatik genero hori utzi zuen. 15 urte zituenean, bere  anaiaren New England Courant egunkarian, konsideratua lehenengo egunkari independientea kolonia Britaniarretan,idatzi zituen bere lehenengo egunkari artikuluak, garaiko tonu kritikoarekin.

-1723-an, Philadelphiara joan zen bizitzera, bainan, urrengo urtean, Ingalaterrara bidaiatu zuen, Palmer inprentan inpresorea bezala, bere formazioa bukatzeko. Bere zaletasuna gaztaroan poesia zen.-

1726. urteko urriaren 11an Philadelphiara bueltatu zen. Akministrazio-gizon bezala lan egin zuen Denhamen. 1727. urtean, pleuritis batetik errekuperatzean, Junto klub, intelektual talde bat, sortu zuen eta urrengo urtean, sozio bezala ezarritu zen Meredith inprentan, bere propioa zen inprentan. -1729. urteko irailean La Gaceta de Pensilvania egunkaria erosi zuen, 1748. urtera arte argitaratu zuena. Gainera, Ameriketako kolonia Britaniarren txanpon paperaren emisioaren arduraduna izan zen.-

-1730. urtean Deborah Read-ekin ezkondu zen eta hiru seme-alaba izan zituzten: William (1731), Francis (1733) eta Sarah (1743). Benjamin bere helduaroan egunkari idatziaren zalea izan zen eta 1752-an tximistorratza asmatu zuen.-

       Konparatu, oso desberdinak dira.

Bere bizitzaren azken urte guztia, ohean eman zuen, gaixo, berriro, pleuritis-ekin. Baina epealdi artan, bere aktibitate politikoak ez zituen beste aldera utzi. Azkenean bere gaixotasunarengatik, 1790. urtean hil zen, apirilaren 17an 84 urte zituela.

               TXIMISTORRATZA

-1752. urtean, XVII. mendean, Benjamin Franklin Estatubatuarrak  asmatu zuen tximista erakartzeko lehen mekanismoa, ``Tximistorratza´´ izenez ere ezagututako tresna, fenomeno elektrikoak ikertzen zebilela.-

Tximistorratzak, tximistak erakartzeko erabiltzen dira. Tximistak erakartzen dituenean lur azpira bidaltzen ditu kable batetik eta horrela, inguruetan, tximistak ez du kalte handirik egiten.

MURTZIA

                                          

     


                                       
                                             MURTZIA
                                                                                                            
 
 Murtzia Espaniako Ekialdean dago, Mediterraneo itsasoaren ondoan.                                                                                    
Iparraldean Valentzia dago, hegoaldean Andaluzia, mendebaldean Gaztela-Mantxa eta ekialdean Mediterraneo itsasoa.

Probintzia eta hiriburua, Elkarte Autonomoaren izenaren berdina da, Murtzia. Herri garrantzitsuenetariko batzuk aipatuko ditut, hainbat daudelako: Murcia, Cartagena, Lorca, Mazarrón, Molina de Segura,Caravaca De La Cruz, Moratalla...  

Biztanle kopurua hau da:1.461.979 biztanle. Hedadura 881,86km2-koa da, eta dentsitatea 495,4 bizt/km2-ko.

Erliebeari buruz hitz egingo dugu, hainbat daude: Palos lurmuturra, Sagra mendia, Espuña mendilerroa eta Revolcadores mendia.                                                
      (Espuña mendilerroa)


Hidrografia ere badu,  ibaiak, urtegiak..., honako hauek dira: Cenajo urtegia, Guadaletín ibaia, Segura ibaia, Itsaso txikia eta Mundo ibaia.
(Mundo ibaiaren jaihotza)

Murtziaren Ekialdean Mediterraneo itsasoa dago, horregatik, klima
mediterraneoa da.
                                       
                                                (Klima)

Murtzian aktibitate ekonomiko asko daude, adibidez: meatzaritza, laguntza eta osasun zerbitzuak, nekazaritza, industriak...

Historia kontuan izaten badugu, garrantzitsuenetariko bat hau da: duela urte asko Murtzia famatua egin zen, Mediterraneo itsasoaren ondoan zegoelako, baina ez horregatik bakarrik, Murtziatik beste kultura bateko eta beste zibilizazio bateko jendea igarotzen zirelako.

Kulturari dagokionez, asko dago, adibidez: hizkutza, jaiak eta festak, gastronomia, monumentuak, pertsonai famatuak...
Murtziako hizkuntza gaztelera da, baina azento andaluz pixka bat dute.
Jai eta festa asko daude, adibidez: Inauteriak, Murtziako eta Cartagenako Aste Santua, Udaberriko festak, danborren eta mandoen gaua...
   (Udaberriko festak)
Gastronomia tipikoenetariko batzuk aipatuko ditut, besteak beste: ardoa, piperrautsa “BOLA” izenekoa , Mediterraneoko arrainak eta gazta ardo  beltzetan.  
                    
             (Piperrautsa “BOLA”)

Monumentu baten bat ere badago: Katedrala, Santa Clarako monasterioa, casinoa, Romea antzerki aretoa eta Almudí jauregia.



   (Katedrala)

Pertsonai famatu gutxi dago Murtzian, baina ezagun-ezagunak hauek dira: Floridablancako kondea (politikaria), Juan De La Cierva (ingeniaria eta autogiroaren asmatzailea) eta Alejandro Valverde (Txirrindularia).

         
    (Alejandro Valverde)                                                                           

Eta, bukatzeko, Murtziako lehendakaria, Ramón Luis Valcárcel deitzen da.



(Ramón Luis Valcárcel)                                                                      






                                                               

NIRE DESKRIBAPENA.

                                                          NIRE DESKRIBAPENA

  Ni Ekiñe naiz.11 hurte ditut.1,44 neurtzen dut.Niri asko gustatzen zait musika entzutea,musika tresnak jotzea,abestea...eta musikarekin erlazionatuta dauden gauzak ere.Ni hiru instrumentu jotzen ditut, hauek dira:panderoa, txirula eta trikitixa. Nire kolore gustukoena beltza da.Nire lagunekin egotea gustatzen zait, batez ere Leirerekin (nire lagun mina da).                   

URTXINTXAREN SEKRETUA

Orduan esan nion ez niola inori kontatuko sekretua. Eta urtxintxak esan  zidan:-Noski ezetz,ahoa itxiko dizut eta. -Nola?,zure sekretua nirekin salbu dago-erantzun nion.
-Badakit,baina ez zara enteratu urtxintxa maltzurra eta magikoa naizela?-Esan zidan.
-Ba ez,horrelakoa zara benetan?-Segitu nuen.
-Utzi kontu hori,oraingoan alde egiten utziko dizut.-Esan zidan.-Beno ba,agur.
Eta nire etxera abiatu nintzen.